کردار گفتمانی و اجتماعی در رمان مدار صفر درجه بر پایه الگوی تحلیل گفتمان فرکلاف

Authors

الهام حدادی

مصطفی گرجی

abstract

تحلیل گفتمان دارای سه رویکرد ساخت گرایانه، نقش گرایانه و تحلیل انتقادی گفتمان است. نورمن فرکلاف از نظریه پردازان این شیوه در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین به بررسی متون پرداخته است. بر این مبنا، رمان مدار صفردرجه (1370) اثر احمد محمود از گونه های رمان سیاسی با این رویکرد تحلیل می شود. در تحلیل رمان هایی از این سنخ، بهترین رویکرد، نوع اخیر است؛ زیرا در این داستان دربارة این مباحث می توان بحث کرد که آیا گفتمان غالب بر انقلاب اسلامی در دهة شصت در آفرینش داستان هایی مانند مدار صفردرجه در فضای جدید تأثیرگذار بوده است؟ بنابراین، در این تحلیل باید از الگوی سه لایة فرکلاف برای تحلیل گفتمان استفاده کرد که به اصل متن (شامل تحلیل زبانی در قالب واژگان، دستور، نظام آوایی و انسجام در سطح بالاتر از جمله)، کردار گفتمانی (تولید و مصرف متون) و کردار اجتماعی توجه ویژه ای دارد. در نهایت، می توان متن مدار صفردرجه را متأثر از گفتمانی دانست که تولید چنین متنی را می طلبید و آن گفتمان و هژمونی غالب نیز در سال های بین 1350 تا 1357 منطبق با جامعة سال های دهة شصت تا هفتاد در زمینة فرهنگ، اقتصاد و سیاست آن دوره (کردار اجتماعی) بوده است که وجود و چاپ و انتشار چنین متنی را می طلبیده است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تحلیل گفتمان نامه دهم نهج البلاغه بر اساس الگوی فرکلاف

تحلیل گفتمان به عنوان رویکردی نوین و میان‌رشته‌ای، کوشیده است به متن با دیدی فرای کلمه، جمله و متن بنگرد و بافت را نیز در شناخت فرایند معناسازی و معناشناسی تبیین نماید؛ با این هدف که ساختارهای قدرت، سلطه و نابرابری‌های سیاسی و اجتماعی و فرهنگی حاصل از آن را از طریق بلاغت، نحو، کاربردشناسی زبان و بینامتنی از دریچه‌ای انتقادی مورد مداقه قرار دهد. نگارندگان در این جستار برآنند که نامة دهم نهج ...

full text

جایگاه غرب در سیاست هویتی نظام جمهوری اسلامی، تحلیل گفتمان انتقادی سریالهای کیف انگلیسی و مدار صفر درجه

در سده‌ی اخیر غرب مفهومی پرمناقشه در فضای فکری کشور بوده و گفتمان‌های هویتی، دلالت‌های متفاوتی برای آن تولید کرده‌اند که هژمونیک شدن هریک، پیامدهای اجتماعی متفاوتی را رقم زده است. با توجه به موقعیت منحصربه‌فرد تلویزیون در ایران، نحوه‌ی بازنمایی غرب در آن می‌تواند گفتمان معینی را تضعیف یا تقویت کند. همچنین با توجه به مدل مالکیتی تلویزیون، بررسی تصویر غرب در این رسانه، جایگاه کلیدی این مفهوم در س...

full text

نقد جامعه شناختی رمان مدار صفر درجه

احمد محمود یکی از نویسندگان موفق در ادبیات داستانی ایران است که به زعم بسیاری از منتقدان، سبک داستان-نویسی او رئالیسم اجتماعی است. البته با دقت در آثار داستانی احمد محمود می توان به صحت این موضوع پی برد. رمان «مدار صفر درجه» یکی از مهم ترین و حجیم ترین رمان های احمد محمود است. محمود در این رمان به روایت وقایع پیش از وقوع انقلاب اسلامی ایران پرداخته است و به همین دلیل، از بّعد جامعه شناسی دارای ا...

15 صفحه اول

تحلیل گفتمان انتقادی مفهوم «قدرت» در دفتر اوّل رمان روزگار سپری شدۀ مردم سالخورده (اقلیم باد) براساس الگوی گفتمانی نورمن فرکلاف

شمار بسیاری از رمان­های فارسی معاصر، با مفاهیم اجتماعی و سیاسی جامعه پیوند یافته و دغدغه­های مردمی و خویشکاری ادبی خالقان اثر را در سطوح روساخت و ژرف‌ساخت بازنمایی کرده­اند. محمود دولت­آبادی در دفتر اوّل رمان روزگار سپری­شدۀ مردم سالخورده (اقلیم باد) از ابزارهای ادبی برای پرداختن به مسایل اجتماعی و سیاسی استفاده کرده و گفتمان «قدرت» را به چالش کشیده است. خوانش اقلیم باد </e...

full text

زبان و گفتمان انقلابی در رمان "فراشة المیدان" از سلطان الحجار (بر اساس نظریه تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف)

تحلیل گفتمان رویکردی جامع در تحلیل متن است که به وسیله آن می‌توانیم فکر نویسنده و هدفی که از ماورای صورت و معنا در متن را دنبال می‌کند، تبیین کنیم. از آنجایی که تحلیل متون جدید و بویژه نوع ادبی رمان در تغییر و تحولات فرهنگی و اجتماعی جهان معاصر نقش بسزایی دارد، مسئله تحلیل متون بر این اساس و بیان گفتمان غالب و جهت دهی آنها از ضرورت‌های ادب معاصر است. این پژوهش بر مبنای تحلیل انتقادی گفتمان بر ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
فصلنامه نقد ادبی

Publisher: دانشگاه تربیت مدرس

ISSN 1735-000X

volume 5

issue 18 2012

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023